इयत्ता-तिसरी, विषय-गणित, भौमितिक आकृत्यांची ओळख

     भौमितिक आकृत्यांची ओळख

   (चौकोन, त्रिकोण, आयत,वर्तुळ)

बर्फाचे तुकडे

कड़ा व कोपरे
बर्फीचा तुकडा पाहा.
बर्फीचा तुकडा चौकोनी आहे. चौकोनाला चार कडा व चार कोपरे असतात.

टेबल

टेबलाच्या पृष्ठभागाचे निरीक्षण करा. टेबलाच्या पृष्ठभागाला किती कडा आहेत ?
 टेबलाच्या पृष्ठभागाला किती कोपरे आहेत
टेबलाच्या पृष्ठभागाचा आकार कोणता ?


आयत

आयताकृती कागद

शेजारी दाखवल्याप्रमाणे एक आयताकार कागद घ्या.
 आयताला कडा किती व कोपरे किती ?
आता समोरासमोरील कडा एकमेकींशी जोडण्यासाठी कागदाला अशी मधोमध घडी घालू पाहा ! जास्त लांबीची कड समोरच्या कडेशी तंतोतंत जुळते. कमी लांबीची कड समोरच्या कडेशी तंतोतंत जुळते. आयताच्या समोरासमोरच्या कडा समान लांबीच्या असतात.
आयताच्या समोरासमोरच्या कडा समान लांबीच्या असतात

 चौरस

चौरस

 रुमालाचे निरीक्षण करू. हा चौरस आहे. चौरसाला कडा व कोपरे किती ?
 रुमालाची आडवी व उभी घडी घालून समोरासमोरच्या कडा समान लांबीच्या आहेत का ते पाहा. हे आता रुमालाचे समोरासमोरील कोपरे एकमेकांशी जुळतात का, पाहण्यासाठी अशी घडी घालू. कोपरे जुळतात व लगतच्या काही एकमेकांशी जुळतात. आता रुमालाची पुन्हा घडी घाला. सर्व कडा एकमेकींशी जुळतात.
चौरसाच्या चारही कडा समान लांबीच्या असतात. रुमालाची घडी घातल्यावर त्रिकोण मिळाला, हे लक्षात घ्या.

त्रिकोण

त्रिकोण

त्रिकोणाला कडा किती ? कोपरे किती ? परिसरात आपल्याला हा आकार कुठे कुठे दिसतो, ते शोधा. काड्यांचा वापर करून खालील आकार तयार करा. चौकोन , आयत , चौरस , त्रिकोण.

  खालील चाचणी सोडवा

● प्रश्नोत्तरे  वाचा व लिहा

१) त्रिकोण म्हणजे काय ?
उत्तर :- तीन बाजूंनी बंदिस्त असलेल्या आकृतीला त्रिकोण म्हणतात.

२) त्रिकोणाला किती बाजू असतात ?
उत्तर -- तीन

३) त्रिकोणाला किती शिरोबिंदू असतात ?
उत्तर --   तीन

४) त्रिकोणाला किती कोन असतात ?
उत्तर --   तीन

५) शिरोबिंदू म्हणजे काय ?
उत्तर -- आकृतीच्या दोन बाजू जिथे मिळतात, त्या बिंदूला शिरोबिंदू म्हणतात.

६) चौरस म्हणजे काय ?
उत्तर :- चार समान लांबीच्या बाजूंनी बंदिस्त असलेल्या आकृतीस चौरस म्हणतात.

७) चौरसाला किती बाजू असतात ?
उत्तर --   चार

८) चौरसाला किती शिरोबिंदू असतात ?
उत्तर --    चार

९) चौरसाला किती कोन असतात ?
उत्तर --   चार

१०) चौरसाच्या चारही बाजू कशा असतात ?
उत्तर --   समान लांबीच्या

११) चौरसाचे सर्व कोन ( चारही कोन ) कसे असतात ?
उत्तर --    काटकोन

१२) आयताला किती बाजू असतात ?
उत्तर --    चार

१३) आयताला किती शिरोबिंदू असतात  ?
उत्तर --    चार

१४) आयताचे चारही कोन कोणत्या प्रकारचे असतात ?
उत्तर --    काटकोन

१५) चौकोन म्हणजे काय ?
उत्तर -- चार बाजूंनी बंदिस्त असलेल्या आकृतीस चौकोन म्हणतात.

१६) चौकोनाला किती बाजू असतात ?
उत्तर --   चार

१७) चौकोनाला किती शिरोबिंदू असतात ?
उत्तर --   चार

१८) चौकोनाला किती कोन असतात ?
उत्तर --   चार

१९) चौकोनाला किती कडा असतात ?
उत्तर --  चार

२०) चौकोनाचे प्रकार कोणते ?
उत्तर -- चौरस व आयत