इयत्ता सहावी, भूगोल,१.पृथ्वी आणि वृत्ते

           १.पृथ्वी आणि वृत्ते

प्रश्न 1- पुढील प्रश्नांची प्रत्येकी एका वाक्यात उत्तरे लिहा :

 (१) 'पृथ्वीगोल' म्हणजे काय? 

उत्तर : पृथ्वीची लहान आकाराची प्रतिकृती, म्हणजे 'पृथ्वीगोल' होय.

 (२) 'अक्षवृत्ते ' म्हणजे काय? 

उत्तर : पृथ्वीच्या केंद्रापासून अंशात्मक अंतराच्या साहाय्याने तयार झालेली व पूर्व-पश्चिम दिशेत असलेली काल्पनिक वर्तुळे, म्हणजे 'अक्षवृत्ते' होत.

 (३) कोणत्या वृत्तामुळे पृथ्वीचे उत्तर गोलार्ध व दक्षिण गोलार्ध असे दोन समान भाग होतात? 

उत्तर : विषुववृत्तामुळे पृथ्वीचे उत्तर गोलार्ध व दक्षिण गोलार्ध असे दोन समान भाग होतात. 

(४) विषुववृत्त या शब्दाचा अर्थ सांगा. (जरा डोके चालवा : पाठ्यपुस्तक पान क्र.  उत्तर : ०° चे व सर्वांत मोठे अक्षवृत्त, म्हणजे 'विषुववृत्त ' होय.

 (५) बिंदुस्वरूप अक्षवृत्ते कोणती?

 उत्तर : उत्तर ध्रुव व दक्षिण ध्रुव ही बिंदुस्वरूप अक्षवृत्ते होत.

 (६) 'रेखावृत्ते' म्हणजे काय? 

उत्तर : पृथ्वीच्या केंद्रापासून अंशात्मक अंतराच्या सहाय्याने तयार झालेली व दक्षिण-उत्तर दिशेत असलेली काल्पनिक अर्धवर्तुळे, म्हणजे 'रेखावृत्ते' होत. 

 

(७) वृत्तजाळीचे उपयोग लिहा.

 उत्तर : पृथ्वीवरील स्थाननिश्चितीसाठी वृत्तजाळीचा उपयोग होतो.

(८) उत्तर ध्रुवाचे अक्षांश व रेखांश कसे सांगाल?

 उत्तर : उत्तर ध्रुवाचे अक्षांश ८०° उ. अक्षवृत्त याप्रमाणे सांगता येईल. रेखांश ० (अव्याख्येय) रेखावृत्त याप्रमाणे सांगू. 

 (९) कर्कवृत्त ते मकरवृत्त हे अंशात्मक अंतर किती असते?

 उत्तर : कर्कवृत्त ते मकरवृत्त हे अंशात्मक अंतर ४७° इतके असते.

 (१०) ज्या देशातून विषुववृत्त गेले आहे, त्या देशांची नावे पृथ्वीगोलाच्या आधारे लिहा. 

उत्तर : ज्या देशातून विषुववृत्त गेले आहे, अशा काही देशांची नावे : कोलंबिया, ब्राझील, इंडोनेशिया, केनिया, सोमालिया इत्यादी.