इयत्ता सहावी, भूगोल,२.चला वृत्ते वापरुयात

          २.चला वृत्ते वापरुयात

प्रश्न ३. पुढील प्रश्नांची प्रत्येकी एका वाक्यात उत्तरे लिहा : (१) पृथ्वीचा आस किती अंशाने कललेला आहे? 

उत्तर : पृथ्वीचा आस २३°३०' ने कललेला आहे. 

(२) २३°३० उत्तर अक्षवृत्तास काय म्हणतात?

 उत्तर : २३°३० उत्तर अक्षवृत्तास 'कर्कवृत्त' म्हणतात.

(३) २३°३० दक्षिण अक्षवृत्तास काय म्हणतात?

 उत्तर : २३°३० दक्षिण अक्षवृत्तास 'मकरवृत्त' म्हणतात. 

(४) ६६°३० दक्षिण अक्षवृत्तास काय म्हणतात? 

उत्तर : ६६°३०' दक्षिण अक्षवृत्तास 'दक्षिण ध्रुववृत्त ' किंवा 'अंटार्क्टिक वृत्त' म्हणतात. 

(५) कोणत्या अक्षवृत्तांदरम्यानच्या भागातील सर्व ठिकाणी सूर्यकिरणे वर्षात दोन दिवस लंबरूप पडतात? 

उत्तर : विषुववृत्तापासून २३°३०' उ. (कर्कवृत्त) आणि २३°३० द. (मकरवृत्त) या दोन अक्षवृत्तांदरम्यानच्या भागातील सर्व ठिकाणी सूर्यकिरणे वर्षात दोन दिवस लंबरूप पडतात. 

(६) कोणते रेखावृत्त 'ग्रिनिचचे रेखावृत्त' म्हणून ओळखले जाते? 

उत्तर : ०° रेखावृत्त हे मूळ रेखावृत्त 'ग्रिनिचचे रेखावृत्त' म्हणून ओळखले जाते. 

(७) जागतिक प्रमाणवेळ निश्चित करण्यासाठी कोणत्या रेखावृत्ताचा आधार घेतला जातो? 

उत्तर : जागतिक प्रमाणवेळ निश्चित करण्यासाठी ०० रेखावृत्त या मूळ रेखावृत्ताचा म्हणजेच 'ग्रिनिच् रेखावृत्ता'चा आधार घेतला जातो.

(८) कोणत्या रेखावृत्ताच्या संदर्भाने 'आंतरराष्ट्रीय वाररेषा' विचारात घेतली जाते? 

उत्तर : १८०° रेखावृत्ताच्या संदर्भाने 'आंतरराष्ट्रीय वाररेषा' विचारात घेतली जाते.

 (९) जगातील सर्वांत लहान देश कोणता? 

उत्तर : व्हॅटिकन सिटी हा जगातील सर्वांत लहान देश होय.

प्रश्न 2. पाठ्यपुस्तकातील आकृती २.२ चे निरीक्षण करा व पाठ्यपुस्तकातील पान क्र. १० वरील 'पृथ्वीगोलाशी मैत्री' या चौकटीखाली दिलेल्या पुढील प्रश्नांची उत्तरे लिहा :  (१) पृथ्वीवरील आडव्या रेषांना काय म्हणतात?
उत्तर : पृथ्वीवरील आडव्या रेषांना ' अक्षवृत्त' म्हणतात
 (२) पृथ्वीवरील उभ्या रेषांना काय म्हणतात?
उत्तर : पृथ्वीवरील उभ्या रेषांना 'रेखावृत्त ' म्हणतात.

(३) विषुववृत्त कोणकोणते खंड व महासागर यांवरून जाते?
उत्तर : विषुववृत्त दक्षिण अमेरिका व आफ्रिका या खंडांवरून व पॅसिफिक महासागर यांवरून जाते.

(४) कोणते महासागर चारही गोलार्धात विस्तारलेले आहेत?
उत्तर : पॅसिफिक महासागर व अटलांटिक महासागर चारही गोलार्धात विस्तारलेले आहेत.

(५) कोणकोणते खंड चारही गोलार्धांत विस्तारलेले आहेत?
 उत्तर : आफ्रिका खंड चारही गोलार्धात विस्तारलेला आहे.

•(६) सर्व रेखावृत्ते कोणत्या दोन अक्षवृत्तांवर एकत्र येतात ?
उत्तर : सर्व रेखावृत्ते उत्तर ध्रुव व दक्षिण ध्रुव या दोन अक्षवृत्तांवर एकत्र येतात.