दहावी मराठी 9. आश्वासक चित्र

by Godavari Tambekar on सप्टेंबर ३०, २०२३

दहावी मराठी ९. आश्वासक चित्र

कृती १ : (आकलन कृती)

(१) कवितेच्या आधारे पुढील कोष्टक पूर्ण करा :

कवितेचा विषय

- स्त्री- 11- पुरुष | समानतेचे भविष्यकालीन चित्र आश्वासक आहे.

कवितेतील पात्रे

- मुलगा व मुलगी

कवितेतील मूल्य

- स्त्री-पुरुष समानता

------------------------------------------------------------------------

आश्वासक चित्र दर्शवणाऱ्या गोष्टी

- (१) मुलगी व मुलगा एकमेकांची कामे करतात.

- (२) भातुकलीतून वास्तवात येतील.

- (३) दोघांच्या हातात बाहुली व चेंडू असतील

-----------------------------------------------------

(२) मुलीचा आत्मविश्वास व्यक्त करणाऱ्या कवितेतील ओळी शोधा :

(i) - मी दोन्ही करू शकते एकाच वेळी

(ii) - उंच उडवलेला चेंडू आभाळाला शिवून नेमका येऊन पडतो तिच्या ओंजळीत.

----------------------------------------

कृती २ : (आकलन कृती)

(१) पुढील शब्दसमूहांचा तुम्हांला समजलेला अर्थ लिहा :

(i) तापलेले ऊन - भविष्यातील धगधगते वास्तव होय.

(ii) आश्वासक चित्र - भविष्यात स्त्री-पुरुष समानता वास्तवात येईल, याचे आश्वासन होय.

--------------------------------------------------------------------

(२) कवितेतील पुढील घटनेतून / विचारातून आढळणारा व्यक्तीचा गुण लिहा :

(i) मांडी घालून मुलगा बसतो गॅससमोर - सहकार्य

(ii) मी दोन्ही करू शकते एकाच वेळी - आत्मविश्वास

(iii) जिथे खेळले जातील सारेच खेळ एकाच वेळी - - समंजसपणा

-----------------------------------------------------

कृती ३ : (काव्यसौंदर्य कृती)

(१) ती म्हणते, 'मी दोन्ही करू शकते एकाच वेळी. तू करशील ?' या ओळीचा तुम्हांला कळलेला अर्थ स्पष्ट करा.

उत्तर : ‘आश्वासक चित्र' या कवितेमध्ये नीरजा यांनी आधुनिक जगातील स्त्रीचे सामर्थ्य व सहभाग यांविषयी दृढविश्वास व्यक्त करताना मुलीच्या तोंडी हे उद्गार लिहिले आहेत.

भातुकली खेळणारी मुलगी व चेंडू उडवून झेलणारा मुलगा उन्हाच्या आडोशाला खेळत आहेत, हे दृश्य कवयित्री खिडकीतून पाहत आहे. अचानक मांडीवरची बाहुली बाजूला ठेवून मुलगी चेंडू खेळणाऱ्या मुलापाशी जाते व चेंडू मागते. मुलगा तिला हिणवतो की, तू पाल्याची भाजीच कर, चेंडू उडवणे तुला जमणार नाही. तेव्हा मुलगी त्याला अत्यंत आत्मविश्वासाने म्हणते की, मी स्वयंपाक व चेंडू उडवणे हे दोन्ही एकाच वेळी करू शकते. तू माझे काम करशील का? मुलीच्या उद्गारांतून कवयित्रींनी स्त्रीचे सामर्थ्य मार्मिकपणे विशद केले आहे.

------------------------------------------------------------------------

(२) 'स्त्री-पुरुष समानतेबाबत तुम्हांला अपेक्षित असलेले चित्र तुमच्या शब्दांत रेखाटा.

उत्तर : कवितेतील मुलगा व मुलगी परस्परांचे खेळ सहकार्याने खेळतात, यावरून मुलाच्या वागण्यातील बदल स्वागतार्ह आहे. हळूहळू तो आपले कसब दाखवता दाखवता घरसंसार सांभाळणे शिकेल. मोठा झाल्यावर तो स्त्रियांची कामेही करील, कारण मुली पुरुषांची कामे सहजपणे करीत आहेत. स्त्री-पुरुष सहकार्याने एकमेकांची कामे करतील, हे उद्याच्या जगाचे आश्वासक चित्र असेल. दोघेही सारेच खेळ एकत्रित खेळतील. भातुकलीच्या स्वप्नाळू जगातून प्रत्यक्ष वास्तवात स्त्री-पुरुषांची एकमेकांना साथ असेल. स्त्री-पुरुषांमध्ये भविष्यात सामंजस्य व स्नेहभाव निर्माण होऊन स्त्री-पुरुष समानता नक्कीच रुजेल. असे स्त्री-पुरुष समानतेचे आश्वासक चित्र मला अपेक्षित आहे.

-------------------------------------------------------------------------

(३) कवितेतील मुलगा आणि मुलगी कशाचे प्रतिनिधित्व करतात, असे तुम्हांला वाटते. तुमच्या शब्दांत लिहा.

उत्तर : कवयित्री नीरजा यांनी स्त्री-पुरुष समानतेचे भविष्यकालीन आश्वासक चित्र' रंगवले आहे. कवितेतील मुलगा हे 'पुरुषजातीचे' प्रतीक आहे; तर मुलगी ही 'स्त्रीजातीचे' प्रतिनिधित्व करते. स्त्री-पुरुष समानता ही संकल्पना अजून बाल्यावस्थेत असल्यामुळे स्त्री-पुरुष तत्त्व हे मुलगी व मुलगा या लहान वयात दाखवले आहेत. उद्याच्या जगात ते दोघे प्रौढ होतील व एकत्र खेळ करतील, असा आशावाद या प्रतीकांतून कवयित्रीने व्यक्त केला आहे. स्त्री-पुरुषांमध्ये भविष्यात परस्पर सामंजस्य व स्नेहभाव निर्माण होऊन स्त्री-पुरुष समानता नक्कीच येईल, असा दृढ विश्वास कवितेतून व्यक्त होतो.

---------------------------------

दहावी मराठी
1. जय जय भारत देशा
https://www.godavaritambekar.com/2023/09/1_30.html
2.बोलतो मराठी
https://www.godavaritambekar.com/2023/09/2_30.html
3. कुटुंबाचं आगळ
https://www.godavaritambekar.com/2023/09/2_30.html
4. उत्तमलक्षण
https://www.godavaritambekar.com/2023/09/blog-post_30.html
5. वसंतहृदय चैत्र
https://www.godavaritambekar.com/2023/09/blog-post_77.html