आठवी इतिहास ,1. इतिहासाची साधने

 विभाग 2 : सामाजिक शास्त्रे 

(अ) इतिहास (आधुनिक भारताचा इतिहास)
                     1.इतिहासाची साधने

स्वाध्याय

प्रश्न. पुढील प्रत्येक प्रश्नासमोर दिलेल्या पर्याय क्रमांकांपैकी अचूक उत्तराच्या पर्याय क्रमांकाचे वर्तुळ रंगवा :

1. इतिहासाच्या साधनांमधील------ तंत्रज्ञानावर आधारित आहेत.

साधने आधुनिक

(1) मौखिक

(2) लिखित

(3) भौतिक

(4) दृक्-श्राव्य

उत्तर-दृक्-श्राव्य

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. पुण्यातील -------या गांधी स्मारक संग्रहालयात गांधीजींच्या इतिहासाविषयी माहिती मिळते.

(1) आगाखान पॅलेस

(2) साबरमती आश्रम

(3) सेल्युलर जेल

(4) लक्ष्मी विलास पॅलेस

उत्तर-आगाखान पॅलेस

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

3. मुंबई येथील मणिभवन आश्रमास भेट दिल्यावर आपल्याला कोणत्या महान व्यक्तीच्या इतिहासाविषयी माहिती मिळते ?

(1) स्वातंत्र्यवीर वि. दा. सावरकर

(2) महात्मा जोतीराव फुले

(3) लोकमान्य टिळक

(4) महात्मा गांधी

उत्तर-महात्मा गांधी

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

4. अंदमान येथील सेल्युलर भेट दिल्यावर------- यांच्या क्रांतिकार्याविषयी माहिती मिळते.

(1) वासुदेव बळवंत फडके

(2) उमाजी नाईक

(3) स्वातंत्र्यवीर वि. दा. सावरकर

(4) भगतसिंग

उत्तर-स्वातंत्र्यवीर वि. दा. सावरकर

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

5. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी एप्रिल 1927 मध्ये कोणते वृत्तपत्र सुरू केले ?

(1) मूकनायक

(2) बहिष्कृत भारत

(3) जनता

(4) प्रबुद्ध भारत

उत्तर-बहिष्कृत भारत

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

6. --------कालखंड आधुनिक भारताच्या इतिहासाचा कालखंड मानला जातो.

(1) ब्रिटिश कालखंड ते मराठा कालखंड

(2) मराठा व इतर संस्थानिकांचा कालखंड

(3) ब्रिटिश सत्ताधीश आणि संस्थानिकांचा कालखंड

(4) युरोपीय सत्तांच्या आगमनापूर्वीचा कालखंड

उत्तर-ब्रिटिश सत्ताधीश आणि संस्थानिकांचा कालखंड

--------------------------------------------------------------------------------------------------------7. पुढीलपैकी इतिहास लेखनाची कोणती साधने राष्ट्रीय स्मारके म्हणून घोषित केली जातात ?

(1) दृक् साधने

(2) लिखित साधने

(3) मौखिक साधने

(4) भौतिक साधने

उत्तर-भौतिक साधने

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

8. वृत्तपत्रांचा मुख्य हेतू कोणता असतो?

(1) समकालीन घटनांविषयी माहिती मिळणे

(2) वास्तूंविषयी माहिती मिळणे

(3) प्राचीन घटनांविषयी माहिती मिळणे

(4) मध्ययुगीन घटनांविषयी माहिती मिळणे

उत्तर-समकालीन घटनांविषयी माहिती मिळणे

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

9. पुढीलपैकी कोणते इतिहासाचे लिखित साधन नाही ?

(1) नियतकालिक

(2) पत्रव्यवहार

(3) पोवाडा

(4) वृत्तपत्र

उत्तर-पोवाडा

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

10. पुढीलपैकी कोणते वृत्तपत्र स्वातंत्र्यपूर्वकाळातील नाही ?

(1) अमृत बझार पत्रिका

(2) ज्ञानप्रकाश

(3) दीनबंधू

.(4) पुढारी

उत्तर-पुढारी

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

11. पुढील वृत्तपत्रांमधील कोणते वृत्तपत्र डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी सुरू केलेले नाही?

(1) जनता

(2) समता

(3) केसरी

(4) मूकनायक

उत्तर-केसरी

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

12--------. 'यांच्या 'निबंधमाले' मधून तत्कालीन विविध सामाजिक व सांस्कृतिक विषयांवर केलेले भाष्य वाचायला मिळते..

(1) कृष्णशास्त्री चिपळूणकर

--(2) विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

(3) लोकमान्य टिळक

(4) गोपाळ हरी देशमुख

उत्तर-विष्णुशास्त्री चिपळूणकर

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

13.. लोकहितवादी ऊर्फ गोपाळ हरी देशमुख यांनी------ साप्ताहिकातून 'शतपत्रे' लिहिली. या

(1) ज्ञानोदय

(2) ज्ञानप्रकाश

(3) प्रभाकर

(4) दीनबंधू

उत्तर-प्रभाकर

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

14. जोड्या जुळवा :

'अ' गट

(i) अमृत बझार पत्रिका

(ii) निबंधमाला

(iii) मूकनायक

(iv) प्रभाकर

'ब' गट

(अ) साप्ताहिक

(ब) पाक्षिक

(क) वृत्तपत्र

(ड) मासिक

(1) (i – क); (ii – ड); (iii – ब); (iv - अ)

(2) (i – क); (ii - अ); (iii – ड); (iv – ब)

(3) (i – ड); (ii – ब); (iii – अ); (iv – क)

(4) (i – अ); (ii – ब); (iii – क); (iv – ड )

उत्तर-(i – क); (ii – ड); (iii – ब); (iv - अ)

15.भारताच्या विविध प्रांतांचे, शहरांचे नकाशे तयार करण्याचे काम कोणी केले आहे?

(1) मॅपिंग सोसायटी ऑफ इंडिया

(2) इंडियाज ब्यूरो

(3) सर्व्हे ऑफ इंडिया

(4) यांपैकी नाही

उत्तर-सर्व्हे ऑफ इंडिया

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.दलित वर्गाच्य जागृतीसाठी-----.   पोवाड्यांची रचना         करून ते सादर केले.

(1) आर्य समाजाने

(2) सत्यशोधक समाजाने

(3) ब्राह्मो समाजाने

(4) प्रार्थना समाजाने

उत्तर-सत्यशोधक समाजाने

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

17. सत्यशोधक समाजाने-----

'च्या माध्यमातून शोषित वर्गात जागृती निर्माण केली.

-(1) पोवाडा

(2) स्फूर्तिगीत

(3) देशभक्तिगीत

(4) राष्ट्रगीत

उत्तर-पोवाडा

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

18.रवींद्रनाथ टागोर यांनी गायलेल्या------ या गीताची ध्वनिफीत आधुनिक भारताच्या इतिहासाच्या अभ्यासात श्राव्य साधन म्हणून उपयोगी पडते.

(1) वंदे मातरम्

(2) झंडा ऊँचा रहे हमारा

 ( 3)जन गण मन

(4) सारे जहाँ से अच्छा

उत्तर-जन गण मन

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

19. शतकातील आधुनिक तंत्रज्ञानाचा एक आगळा आविष्कार कोणता ?

(1) पोवाडा

(2) छायाचित्र

(3) लोकगीत

(4) चित्रपट

उत्तर-चित्रपट

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

20.ऐतिहासिक साधनांचे जतन केल्यामुळे इतिहासाचा समृद्ध वारसा आपल्याला------ सोपवता येईल.

(1) शासनाकडे

(2) सामाजिक संस्थांकडे

(3) इतिहास संशोधकांकडे

(4) भावी पिढ्यांकडे

उत्तर-भावी पिढ्यांकडे

-----------------------------------------------------------