2.युरोप आणि भारत
.jpg)
स्वाध्याय
प्रश्न. पुढील प्रत्येक प्रश्नासमोर दिलेल्या पर्याय क्रमांकांपैकी अचूक उत्तराच्या पर्याय क्रमांकाचे वर्तुळ रंगवा :
1. 'प्रबोधनयुग' म्हणून ओळखला जाणारा कालखंड-----------
(1) इसवी सनाचे 13 वे ते 16 वे शतक
(2) इसवी सनाचे 13 वे ते 17 वे शतक
(3) इसवी सनाचे 14 वे ते 16 वे शतक
(4) इसवी सनाचे 16 वे ते 18 वे शतक)
उत्तर-इसवी सनाचे 13 वे ते 16 वे शतक
______________________
2. प्रबोधनयुगात कोणत्या प्राचीन परंपरांचे पुनरुज्जीवन घडून आले ?
(1) ग्रीक व भारतीय
(2) ग्रीक व रोमन
(3) चिनी व रोमन
(4) रोमन व भारतीय
उत्तर-ग्रीक व रोमन
______________
3. प्रबोधनयुगात------ हा विचारांचा केंद्रबिंदू बनला.
(1) धर्म
(2) विज्ञान
(3) माणूस
(4) भांडवलदार
उत्तर-माणूस
___________
4. प्रबोधनयुगात---------- साहित्यनिर्मितीला चालना मिळाली.
(1) परदेशी भाषेत
(2) व्यावहारिक भाषेत
(3) भारतीय भाषेत
(4) प्रादेशिक भाषेत
उत्तर-प्रादेशिक भाषेत
_________________
5. जर्मन संशोधक --------'याने छपाई यंत्राचा शोध लावला.
(1) जोहान्स गुटेनबर्ग
(2) लिओनार्दो-द-विंची
(3) जॉर्ज वॉशिंग्टन
(4) बार्थोलोम्यू डायस
उत्तर-जोहान्स गुटेनबर्ग
________________
6. स्वतंत्र बुद्धीने विचार करणाऱ्या विचारवंतांनी------ संकल्पनांवर हल्ला चढवला.
(1) इटालियन धर्मप्रसारकांच्या
(2) रोमन कॅथलिक चर्चच्या
(3) ग्रीक धर्मप्रसारकांच्या
(4) वरीलपैकी सर्व
उत्तर-रोमन कॅथलिक चर्चच्या
_____________________
7. जुन्या धार्मिक कल्पना, कर्मकांडांचे स्तोम याविरोधात युरोपात जी चळवळ झाली तिला---- असे म्हणतात.
(1) धर्मसुधारणा चळवळ
(2) वैचारिक चळवळ
(3) स्वातंत्र्य चळवळ
(4) क्रांतियुग
उत्तर-धर्मसुधारणा चळवळ
____________________
8.धर्मसुधारणा चळवळीमुळे धार्मिक क्षेत्रात माणसाचे------- या तत्त्वांना महत्त्व प्राप्त झाले.
(1) वैज्ञानिक दृष्टिकोन व अंधश्रद्धा निर्मूलन
(2) स्वातंत्र्य व बुद्धिप्रामाण्य
(3) खगोलशास्त्र व गणिती
(4) स्थापत्यकला व वास्तुशास्त्र
उत्तर-स्वातंत्र्य व बुद्धिप्रामाण्य
___________________
9. सन 1453 मध्ये ऑटोमन तुर्कांनी -------हे शहर जिंकून घेतले.
(1) व्हेनिस
(2) कॉन्स्टॅन्टिनोपल
(3) रोम
(4) पॅरिस
उत्तर-कॉन्स्टॅन्टिनोपल
________________
10. सागरी मार्गाने भारताच्या पश्चिम किनाऱ्यावर पोहोचलेला----- हा पहिला पोर्तुगीज खलाशी होय.
(1) ख्रिस्तोफर कोलंबस
(2) बार्थोलोम्यू डायस
(3) वास्को-द-गामा
(4) अमेरिगो
उत्तर-वास्को-द-गामा
______________
11. तुकांनी कॉन्स्टॅन्टिनोपल जिंकून घेतल्यामुळे झालेल्या परिणामाशी संबंधित नसलेले विधान कोणते ?
(1) आशिया व युरोप यांना जोडणारे खुश्कीचे मार्ग बंद झाले.
(2) आशियाकडे जाणाऱ्या नवीन मार्गांचा शोध येणे आवश्यक झाले.
- (3) अमेरिकेकडे जाणारे मार्ग बंद झाले.
(4) भौगोलिक शोधांचे नवे पर्व सुरू झाले.
उत्तर-अमेरिकेकडे जाणारे मार्ग बंद झाले.
________________________
12. इंग्लंडच्या राजाच्या अधिकारावर मर्यादा घालणारा इंग्लंडचा कायदा------
(1) बिल ऑफ राईटस्
(2) ह्युमन राईटस् मूव्हमेंट
(3) बिल ऑफ जस्टिस
(4) बिल ऑफ पीस
उत्तर-बिल ऑफ राईटस्
_________________
13. अमेरिकन वसाहतींनी------ याच्या नेतृत्वाखाली इंग्लंडविरुद्ध लढा देऊन स्वातंत्र्य मिळवले.
(1) थॉमस जेफरसन
(2) रॉबर्ट क्लाईव्ह
(3) जॉर्ज वॉशिंग्टन
(4) जॉन हॉन्कॉक
उत्तर-जॉर्ज वॉशिंग्टन
________________
14. इंग्लंडने उत्तर अमेरिकेच्या पूर्व किनारपट्टीवर --------वसाहती स्थापन केल्या.
(1) दहा
(2) तेरा
(3) पंधरा
(4) सतरा
उत्तर-तेरा
________
15. ईस्ट इंडिया कंपनीला सूरत येथे वखार स्थापण्यास परवानगी देणारा मुघल बादशहा--------
(1) अकबर
(2) शहाजहान
(3) जहांगीर
(4) औरंगजेब
उत्तर-जहांगीर
____________
16. जगाला स्वातंत्र्य, समता व बंधुता या मूल्यांची देणगी देणारी घटना--------
(1) अमेरिकन स्वातंत्र्ययुद्ध -
(2) फ्रेंच राज्यक्रांती
(3) औदयोगिक क्रांती
(4) बिल ऑफ राईटस्
उत्तर-फ्रेंच राज्यक्रांती
________________
17. औदयोगिक क्रांतीला----- मध्ये प्रारंभ झाला.
(1) इंग्लंड
(2) फ्रान्स
(3) इटली
(4) पोर्तुगाल
उत्तर-इंग्लंड
__________
18. औद्योगिक भरभराटीमुळे कोणत्या देशाचे वर्णन 'जगाचा कारखाना' असे केले जात असे ?
(1) फ्रान्स
(3) इंग्लंड
(2) अमेरिका
(4) पोर्तुगाल
उत्तर-इंग्लंड
_________
19. भागभांडवल असणाऱ्या अनेक व्यापारी कंपन्या सुरू झाल्या कारण------
(1) वसाहतवादी प्रवृत्तीतून साम्राज्यवाद उदयास आला.
-(2) अनेक व्यापारी एकत्र येऊन व्यापार करू लागले.
(3) आशियाई देशांत इंग्रजांनी वसाहती स्थापन केल्या.
(4) ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीची स्थापना केली.
उत्तर-अनेक व्यापारी एकत्र येऊन व्यापार करू लागले.
______________________
20.--------प्रवृत्तीतून साम्राज्यवाद उदयास आला.
(1) हुकूमशाही
(2) लोकशाही
- (3) वसाहतवादी
(4) राजेशाही
उत्तर-वसाहतवादी
______________
21. व्यापारी व साम्राज्यवादी स्पर्धेतून इंग्रज व फ्रेंच यांच्यात झालेली युद्धे कोणत्या नावाने ओळखली जातात ?
(1) कर्नाटक युद्धे
(2) इंग्रज - फ्रेंच युद्धे
(3) म्हैसूर युद्धे
(4) शीख युद्धे
उत्तर-कर्नाटक युद्धे
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
22. सन 1756 मध्ये बंगालच्या नवाबपदी-------. याची नेमणूक झाली.
(1) मीर कासिम
(2) मीर जाफर
(3) सिराज उद्दौला
(4) बादशहा शाहआलम
उत्तर-सिराज उद्दौला
________________
23. सन 1757 मध्ये----- येथे इंग्रज व सिराज उद्दौला यांच्यात झालेल्या लढाईत सिराज उद्दौलाचा पराभव झाला.
(1) बंगाल
(2) प्लासी
(3) बक्सार
(4) पंजाब
उत्तर-प्लासी
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
24. इंग्रजांच्या बेकायदेशीर व्यापाराला आळा घालण्याचा प्रयत्न --------याने केला.
(1) सिराज उद्दौला
(2) मीर कासिम
(3) मीर जाफर
(4) शाहआलम
उत्तर-मीर जाफर
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
25. बंगालमधील इंग्रजांच्या कारवायांना लगाम घालण्यासाठी एकत्र मोहीम कोणी उघडली ?
(अ) नवाब शुजा उद्दौला
(ब) मीर कासिम
(क) बादशहा शाहआलम
(ड) नवाब सिराज उद्दौला
(1) (अ), (ब), (क)
(2) (अ), (ब), (ड)
(3) (अ) व (ब)
(4) (ब) व (ड)
उत्तर-(अ), (ब), (क)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
26.------च्या लढाईने ब्रिटिशांनी बंगालमध्ये आपल्या सत्तेचा पाया घातला.
(1) प्लासीची लढाई
(2) बक्सारची चढाई
(3) म्हैसूरची लढाई
(4) सिंधची लढाई
उत्तर-बक्सारची चढाई
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
27. कोणत्या तहानुसार बंगाल सुभ्यात महसूल गोळा करण्याचा अधिकार इंग्रजांना मिळाला ?
(1) सिंधचा तह
(2) अलाहाबादचा तह
(3) अयोध्येचा तह
(4) यांपैकी नाही
उत्तर-अलाहाबादचा तह
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
28) 1799 साली------ येथे झालेल्या युद्धात टिपू सुलतान मारला गेल्याने म्हैसूरच्या प्रदेशांवर इंग्रजांचे वर्चस्व प्रस्थापित झाले
(1) म्हैसूर
(2) बेंगळुरू
(3) बक्सार
(4) श्रीरंगपट्टण
उत्तर-श्रीरंगपट्टण
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
29.पंजाबवरील इंग्रजांचे वाढते वर्चस्व सहन न झाल्याने मुलतानचा अधिकारी----- याने इंग्रजांविरुद्ध बंड केले.
(1) रणजितसिंह
(2) मूलराज
(3) दलिपसिंग
(4) हैदरअली
उत्तर-मूलराज
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
30.------"मध्ये इंग्रजांनी पंजाब प्रांत आपल्या राज्याला जोडून घेतला.
(1) इ. स. 1764
(2) इ. स. 1799
(3) इ. स. 1849
(4) इ. स. 1846
उत्तर-इ. स. 1849
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
31. विकसित राष्ट्राने अविकसित राष्ट्रावर आपले सर्वांगीण वर्चस्व प्रस्थापित करून नव्या वसाहती स्थापन करणे म्हणजे------ होय.
(1) वसाहतवाद
(2) भांडवलशाही
(3) साम्राज्यवाद
(4) औदयोगिक क्रांती
उत्तर-साम्राज्यवाद
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
32. एखादया आर्थिक आणि लष्करीदृष्ट्या बलशाली देशाने आपल्या सामर्थ्याच्या बळावर त्या भूप्रदेशावर राजकीय वर्चस्व प्रस्थापित करणे म्हणजे----- होय.
(1)भांडवलशाही
(2) वसाहतवाद
(3) साम्राज्यवाद
(4) औदयोगिक क्रांती
उत्तर-वसाहतवाद
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
33. भांडवलशाहीचे परिणाम - चुकीचा पर्याय निवडा :
(1) भागभांडवल असणाऱ्या अनेक कंपन्या सुरू झाल्या
(2) युरोपियन देशांची आर्थिक भरभराट झाली.
-(3) मानवतावादाला चालना मिळाली.
(4) उदयोगधंदयांत वाढ होऊन भांडवलशाही अर्थव्यवस्थेचा उदय झाला.
उत्तर-मानवतावादाला चालना मिळाली.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
34. प्रबोधनयुगाची वैशिष्ट्ये- चुकीचा पर्याय निवडा :
(1) माणसाचा माणसाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलला.
(2) ग्रीक व रोमन या प्राचीन परंपरांचे पुनरुज्जीवन घडून आले.
(3) कला, साहित्य यांमधून मानवी भावभावना आणि संवेदना यांचे चित्रण होऊ लागले.
(4) जगाला स्वातंत्र्य, समता व बंधुता या मूल्यांची देणगी मिळाली.
उत्तर-जगाला स्वातंत्र्य, समता व बंधुता या मूल्यांची देणगी मिळाली.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
35•चित्रातील व्यक्तीचे नाव ओळखा :
(1) टिपू सुलतान
(2) रणजितसिंह
(3) लिओनार्दो द विंची
(4) मोनालिसा
उत्तर-रणजितसिंह
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
36. चित्रातील व्यक्ती कोणत्या घटनेशी निगडित आहे ते ओळखा:
(1) इंग्रज-म्हैसूर संघर्ष -
(2) इंग्रज - फ्रेंच संघर्ष
(3) इंग्रज - शीख संघर्ष
(4) इंग्रजांनी बंगालमध्ये सत्तेचा पाया घातला
उत्तर-इंग्रज-म्हैसूर संघर्ष -
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
37. 18 व्या 19 व्या शतकांना----- म्हणून ओळखले जाते.
(1) वैचारिकयुग
(2) क्रांतियुग
(3) भांडवलशाही युग
(4) प्रबोधनयुग
उत्तर-क्रांतियुग
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
38. लोकांना समजेल अशा प्रादेशिक भाषेत साहित्यनिर्मिती कोणत्या युगात होऊ लागली ?
(1) भांडवलशाही
(2) वैचारिक
(3) प्रबोधन
(4) क्रांति
उत्तर-प्रबोधन
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
39.प्रबोधनयुगातील एक जगप्रसिद्ध चित्रकार------
(1) मोनालिसा
(2) लिओनार्दो द विंची
(3) बार्थोलोम्यू डायस
(4) वास्को-द-गामा
उत्तर-लिओनार्दो द विंची
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
40.पुढील घटनांचा क्रम लावा :
(अ) भारताचा शोध घेण्यासाठी बार्थोलोम्यू डायस हा पोर्तुगीज खलाशी निघाला व तो आफ्रिकेच्या दक्षिण टोकापर्यंत पोहोचला.
(ब) भारताचा शोध लावण्यास निघालेला वास्को-द-गामा कालिकत बंदरात पोहोचला.
(क) कोलबंस अमेरिका खंडाच्या पूर्व किनाऱ्यावर पोहोचला.
(ड) ऑटोमन तुर्कांनी कॉन्स्टॅन्टिनोपल हे ठिकाण जिंकले.
(1) (ड), (अ), (क), (ब)
(2) (ड), (ब), (अ), (क)
(3) (अ), (ब), (ङ), (क)
(4) (क), (अ), (ड), (ब)
उत्तर-(ड), (अ), (क), (ब)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा