मराठी व्याकरण ,समास

          मराठी व्याकरण ,समास

+ सराव प्रश्न :

१) 'जातिभ्रष्ट' या शब्दाचा समास ओळखा? (जाने. १६)

१) तत्पुरुष

२) द्वंद्व

३) अव्ययीभाव

४) बहुव्रीही

उत्तर-१) तत्पुरुष

२) 'प्रतिक्षण' या सामासिक शब्दाचा समास ओळखा?

१) नत्र बहुव्रीही 

२) अव्ययीभाव 

३) द्विगू समास

४) द्वंद्व समास

उत्तर-२) अव्ययीभाव 

३)खालीलपैकी चुकीची जोडी ओळखा (समास ). ( जाने-९६)

१) अधिराणी : कर्मधारय

२) अखंड : जिला खंड नाही ती (नत्र बहुव्रीही समास)

३) अनंत : ज्याला अंत नाही ते (नत्र बहुव्रीही समास)

४) असीम : ज्याला सीमा नाही ते (कर्मधारय समास)

उत्तर-४) असीम : ज्याला सीमा नाही ते (कर्मधारय समास)

४) अव्ययीभाव समासास असेही म्हणतात.

१) तत्पुरुष समास 

२) समास

३) उपसर्गघटित

४) क्रियाविशेषण

उत्तर-३) उपसर्गघटित

५) मध्यमपदलोपी समास असलेला शब्द कोणता ? (जाने-९६)

१) मामेभाऊ

२) यथान्याय

३) उपसर्गघटित

४) क्रियाविशेषण

उत्तर-१) मामेभाऊ

६) 'भूपती' या सामाजिक शब्दाचा विग्रह करा.

१) भूमीपती

२) भूसखा

३) भूमीपती

४) भू चा पती

उत्तर-४) भू चा पती

७)ज्या सामासिक शब्दांमध्ये 'आणि, व' अशा प्रकारचे अध्यहृत शब्द असतात, असा समास कोणता ?

(फेब्रु-९७)

१) समाहार द्वंद्व 

२) वैकल्पिक द्वंद्व 

३) इतरेतर द्वंद्व

४) कर्मधारय

उत्तर-३) इतरेतर द्वंद्व

८) 'नगण्य' हा शब्द कोणत्या समासाचे उदाहरण आहे ?

१) नत्र तत्पुरुष 

२) द्विगु

३) द्वंद्व

४) मध्यमपदलोपी समास

उत्तर-१) नत्र तत्पुरुष 

९) पुढील शब्दाचा समास सांगा? 'दररोज' (डिसें-९८)

१) कर्मधारय

२) बहुव्रीही 

३) द्वंद्व

४) अव्ययी भाव

उत्तर-४) अव्ययी भाव

१०) कोणत्या समास प्रकारातील समासिक शब्द हा क्रियाविशेषण अव्यय असतो? (फेब्रु-९७) 

१) कर्मधारय

२) बहुव्रीही 

३) अव्ययीभाव

४) तत्पुरुष

उत्तर-३) अव्ययीभाव

११) द्वंद्व समासातील दोन्ही पदे कोणत्या अव्ययांनी जोडलेले असते.

१) केवलप्रयोगी अव्यय

३) उभयान्वयी अव्यय

२) शब्दयोगी अव्यय

४) यापैकी नाही

उत्तर-३) उभयान्वयी अव्यय

१२) खाली दिलेल्या शब्दातील 'सामासिक शब्द' ओळखा. (डिसें-९७)

१) नीळकंठ

२) देवता

३) बेशक

४) सन्मान

उत्तर-१) नीळकंठ

१३) खालीलपैकी समाहार द्वंद्व समासाचे उदाहरण कोणते ?

१) पंचानन

२) भाजीपाला

३) पतिपत्नी

४) त्रिभुवन

उत्तर-२) भाजीपाला

१४) ज्या सामासिक शब्दांमध्ये दोन्ही पदांना महत्त्व नसून त्यावरुन तिसऱ्याच गोष्टीचा बोध होतो असा

समास कोणता? (डिसें-९७)

१) कर्मधारय

२) बहुव्रीही

३) द्वंद्व

४) अव्ययी भाव

उत्तर-२) बहुव्रीही

१५) खालीलपैकी कोणता शब्द 'उपपद तत्पुरुष' समासाचे उदाहरण आहे? (डिसें. -०४)

१) गृहस्थ

२) ध्यानमग्न

३) चौपट

४) वाटखर्च

उत्तर-१) गृहस्थ

१६) 'रक्तचंदन' या शब्दाचा विग्रह ओळखा.

१) रक्त आणि चंदन 

२) रक्त व चदंन 

३) रक्तासारखे चंदन

४) चंदनासारखे रक्त

उत्तर-३) रक्तासारखे चंदन

१७) 'सादर' हा सामासिक शब्द कोणत्या समास प्रकारातील आहे?

१) बहुव्रीही

२) सहबहुव्रीही

३) षष्ठी

४) कर्मधारय

उत्तर-२) सहबहुव्रीही

१८).....हे अलुक् तत्पुरुष समासाचे मराठी उदाहरण होय.

१) तोंडी लावणे 

२) गावदेवी

३) पंकेरुह

४) सरजित

उत्तर-१) तोंडी लावणे 

१९) खालीलपैकी कोणते उदाहरण वैकल्पिक द्वंद्व समासाचे नव्हे ? (डिसें. - ०५)

१) खरेखोटे 

२) चारपाच 

३) भलेबुरे

४) चहापाणी

उत्तर-४) चहापाणी

२०) खालीलपैकी अव्ययीभाव समासाचे उदाहरण कोणते ?

१) तोंडी लावणे 

२) अयोग्य

३) यशाशक्ती

४) ग्रंथकार

उत्तर-३) यशाशक्ती

२१) 'पंचारती' हा कोणत्या प्रकारचा सामासिक शब्द आहे? (डिसें-०५)

१) द्वंद्व

२) द्विगू

३) बहुविही

४) अव्ययी भाव

उत्तर-२) द्विगू

२२) ज्या समासाचा विग्रह करतांना 'आणि, व' या समुच्चयबोधक उभयान्वयी अव्ययांचा वापर कराव म्हणतात. लागतो त्या समासास

१) द्विगू समास

२) इतरेतर द्वंद्व समास

३) बहुव्रीही समास

४) वैकल्पिक द्वंद्व समास

उत्तर-२) इतरेतर द्वंद्व समास

२३) 'निळकंठ' हा शब्द पुढीलपैकी कोणत्या प्रकारात मोडतो ? (डिसें-०५)

१) अभ्यस्त

२) सामासिक 

३) प्रत्ययघटित

४) उपसर्गघटित

उत्तर-२) सामासिक 

२४) 'बालमित्र' या सामासिक शब्दाचा विग्रह पुढीलप्रमाणे करतात. (डिसें-०५)

१) लहान असलेला मित्र

२) बालपणापासून असलेला मित्र

३) बाल आहे मित्र

४) बाल आणि मित्र

उत्तर-२) बालपणापासून असलेला मित्र

२५) खालीलपैकी विभक्ती बहुव्रीही समासाचे उदाहरण कोणते ?

१) दशमुख

२) यशाशक्ती 

३) नेआण

४) केरकचरा

उत्तर-१) दशमुख

२६) 'सचिवालय' हा शब्द कोणत्या समासाचे उदाहरण आहे? (डिसें-०५)

१) अव्ययीभाव

२) द्वंद्व

३) बहुव्रीही

४) तत्पुरुष

उत्तर-४) तत्पुरुष

२७) खालीलपैकी द्विगु समासाचे उदाहरण कोणते?

१) नातसून

२) घोडास्वार

३) चातुर्मास

४) महादेव

उत्तर-३) चातुर्मास

२८) खालील विग्रहाच्या आधारे सामासिक शब्द तयार करा. 'ज्याला मरण नाही असा'

१) अमर

२) मृत्यंजय

३) अमरण

४) अमृत

उत्तर-१) अमर

२९) 'देवपूजा' हा सामासिक शब्द पुढीलपैकी कोणत्या समासाचे उदाहरण आहे? (मे-०८) 

१) मध्यमपदलोपी

२) षष्ठी विभक्ती तत्पुरुष

३) कर्मधारय'

४) नत्र बहुव्रीही

उत्तर-२) षष्ठी विभक्ती तत्पुरुष

३०) पुढील सामासिक शब्दाचा विग्रह ओळखा 'बाहुबली'

१) बलींचा बाहु

२) बाहुत आहे बल ज्याच्या असा तो

३) बाहुंचे बल

४) बहुबल

उत्तर-२) बाहुत आहे बल ज्याच्या असा तो

३१) 'मीठभाकर' शब्दाचा विग्रह असा आहे? (मे-०८)

१) मीठ किंवा भाकर

२) मीठ घालून केलेली भाकर

३) मीठ, भाकर व तत्सम पदार्थ

४) भाकर आणि मीठ

उत्तर-३) मीठ, भाकर व तत्सम पदार्थ

३२) 'धनधान्य' या शब्दात कोणता समास आहे?

१) समाहार द्वंद्व

२) द्विगु समास

३) बहुव्रीही समास

४) वैकल्पिक समास

उत्तर-१) समाहार द्वंद्व

३३) विग्रह शोधा : सत्यासत्य (मे-०८)

१) सत्य + असत्य

२) सत्य + सत

३) सत्य आणि असत्य 

४) सत्य किंवा असत्य

उत्तर-४) सत्य किंवा असत्य

३४) समानाधिकरणाचे उदाहरण खालीलपैकी कोणते?

१) सुधाकर

२) पांडुरंग

३) चक्रपाणि

४) अकर्मक

उत्तर-२) पांडुरंग

३५) 'क्षणोक्षणी' या सामासिक शब्दाचा विग्रह निवडा. (मे-०८)

१) क्षणभर

२) क्षणिक

३) क्षण + क्षण

४) प्रत्येक क्षणाला

उत्तर-४) प्रत्येक क्षणाला

३६) खालीलपैकी कोणता शब्द द्विगु समासाचे उदाहरण आहे? (मार्च- ०९)

१) महादेव

२) बालमित्र

३) गजानन

४) नवरात्र

उत्तर-४) नवरात्र

३७) ज्या समासाचे पहिले पद 'अ, अन, न'असे नकारदर्शक असेल तर त्यास म्हणतात. 

१) वैकल्पिक द्वंद्व

२) नत्र बहुव्रीही 

३) सहबहुव्रीही

४) विभक्ती बहुव्रीही

उत्तर-२) नत्र बहुव्रीही 

३८) 'यशाशक्ती' हा शब्द कोणत्या समासाचे उदाहरण आहे? (मार्च-०९)

१) अव्ययी भाव

२) तत्पुरुष

३) द्वंद्व

४) यापैकी नाही

उत्तर-१) अव्ययी भाव

३९) सहबहुव्रीही समासाचे उदाहरण कोणते ?

१) लक्ष्मीकांत

२) महादेव

३) आमरण

४) सबल

उत्तर-४) सबल

४०) बहुव्रीही समासाचे उदाहरण ओळखा? (मार्च- ०९)

१) पापपुण्य

२) गृहस्थ

३) नीळकंठ

४) पुरणपोळी

उत्तर-३) नीळकंठ

४१) 'काव्यामृत' या सामासिक शब्दाचा विग्रह कशा प्रकारे होईल ? (मार्च-०९)

१) काव्य आणि अमृत 

२) काव्याचे अमृत

३) अमृत असे काव्य

४) काव्यरूपी अमृत

उत्तर-३) अमृत असे काव्य

४२) 'कुंभकार' या शब्दाचा विग्रह कोणता?

१) कुंभार

२) कुंभ करणारा

३) कुंभमेळा

४) १ व ३

उत्तर-२) कुंभ करणारा 

४३) समास ओळखा 'साखरभात' (मार्च- ०९)

१) मध्यमपदलोपी 

२) द्विगू

३) तत्पुरुष

४) अव्ययी भाव

उत्तर-१) मध्यमपदलोपी 

४४) समास ओळखा 'आईवडील' (ऑगस्ट-१०)

१) अव्ययी भाव

२) द्वंद्व

३) तत्पुरुष

४) द्विगू

उत्तर-२) द्वंद्व

४५) खालील शब्दबंधातील समास कोणत्या प्रकारचा आहे? 'सत्यासत्य' (ऑगस्ट-१०)

१) द्वंद्व

२) तत्पुरुष

३) अव्ययीभाव

४) बहुव्रीही

उत्तर-१) द्वंद्व

४६) अव्ययीभाव समासात

१) पहिले पद महत्त्वाचे

२) दुसरे पद महत्त्वाचे

३) दोन्ही पदे महत्त्वाची

४) दोन्हीपदे महत्त्वाची नसून वेगळे पद महत्त्वाचे

उत्तर-१) पहिले पद महत्त्वाचे

४७) खालीलपैकी वैकल्पिक द्वंद्व समासाचे उदाहरण कोणते?

१) बेडर

२) भेदभाव

३) पंधरवडा

४) गुळांबा

उत्तर-२) भेदभाव

४८) 'सहकुटूंब' या सामासिक शब्दाचा विग्रह कशा प्रकारे होईल ? (ऑगस्ट-१०)

१) सह आणि कुटुंब 

२) कुटूंब आणि सह 

३) सही असे कुटूंब

४) कुटूंबासहित असा

उत्तर-४) कुटूंबासहित असा

४९) 'कमलनयन' रामाला पाहून सीतेला आनंद झाला. वाक्यातील समास ओळखा.

१) द्वंद्व समास

२) बहुव्रीही समास

३) तत्पुरुष समास

४) अव्ययीभाव

उत्तर-३) तत्पुरुष समास

५०) विभक्ती तत्पुरुष समासाचे उदाहरण कोणते ?

१) जलद

२) लंबोदर

३) कृतकृत्य

४) बाईलवेडा

उत्तर-४) बाईलवेडा

५१) ज्या समासिक समासात पहिले पद महत्त्वाचे असते त्या समासाला काय म्हणतात ?

१) तत्पुरुष समास

२) अव्ययीभाव समास 

३) बहुव्रीही समास

४) कर्मधारय समास

उत्तर-२) अव्ययीभाव समास 

५२) द्वंद्व समासात दोन्ही पदे असतात.

१) प्रधान

२) गौण

३) प्रधान व गौण

४) पहिले गौण व दूसरे

प्रधान

उत्तर-१) प्रधान

५३) 'नवरात्र' या सामासिक शब्दाचा विग्रह कसा होईल ? (सप्टें- ११)

१) नौ रात्रीचा समूह

२) नवरात्रींचा समूह 

३) नऊ रात्रींचा समूह 

४) नवरात्रोत्सव

उत्तर-३) नऊ रात्रींचा समूह 

५४) समासाचे मुख्य प्रकार किती? (डिसें-०४)

१) दोन

२) तीन

३) चार

४) आठ

उत्तर-३) चार

५५) द्वंद्व समासात कोणते पद महत्त्वाचे असते? (मे-०८)

१) पहिले

२) दुसरे

३) दोन्ही

४) दोन्ही नाहीत

उत्तर-३) दोन्ही

५६) 'पांडुरंग' या शब्दाचा विग्रह ओळखा.

१) पांडु-अंग

२) पांडूर आहे रंग ज्याचा असा तो (विठ्ठल)

३) पांडुरंग देव

४) अव्ययी भाव

उत्तर-२) पांडूर आहे रंग ज्याचा असा तो (विठ्ठल)

५७) 'प्रतिवर्ष' हा शब्द कोणत्या समासाचे उदाहरण आहे? (डिसें-०४)

१) कर्मधारय

२) बहुव्रीही

३) द्वंद्व

४) अव्ययी भाव

उत्तर-४) अव्ययी भाव

५८) पुढीलपैकी कोणता शब्द बहुव्रीही समासातील नाही ते शोधा ? (ऑगस्ट-१०)

१) अनंत

२) निर्धन

३) निळकंठ

४) भाजीभाकरी

उत्तर-४) भाजीभाकरी

५९) 'रामकृष्ण' हा शब्द कोणत्या समासाचे उदाहरण आहे? (डिसें-०४)

१) अव्ययी भाव

२) तत्पुरूष

३) द्वंद्व

४) बहुव्रीही

उत्तर-३) द्वंद्व

६०) समासाचे मुख्य प्रकार किती? (डिसें-०४)

१) दोन

२) तीन

३) चार

४) आठ

उत्तर-३) चार

६१) पुढील समास कोणत्या प्रकारात आहे? 'पुरणपोळी' (सप्टें- ११)

१) मध्यमपदलोपी

२) तत्पुरुष समास 

३) अव्ययीभाव समास 

४) द्वंद्व समास

उत्तर-१) मध्यमपदलोपी

👉संपूर्ण अभ्यास पहिली ते दहावी 

👉सरळ सेवा भरती ।। General knowledge

**************************************

🛑  *संपूर्ण अभ्यास* 🛑

*पहिली ते दहावी अभ्यास, शिष्यवृत्ती, मराठी हिंदी इंग्रजी व्याकरण, गोष्टी,story साठी भेट दया*

*https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_47.html?m=1*

☘️☘️☘️☘️☘️☘️☘️

🔮 *वर्णनात्मक नोंदी 1ली ते 5वी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_99.html?m=1

🔮 *वर्णनात्मक नोंदी 6 वी ते 8वी*

https://www.godavaritambekar.com/p/5-8.html?m=1

📕📗📘📙📕📗📘📙

*✳️इयत्ता दहावी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_34.html?m=1

✳️ *इयत्ता नववी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_93.html?m=1

*✳️इयत्ता आठवी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_60.html?m=1

*✳️इयत्ता सातवी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_32.html?m=1

*✳️इयत्ता सहावी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_5.html?m=1

✳️ *इयत्ता पाचवी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_64.html?m=1

*✳️इयत्ता चौथी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_65.html?m=1

*✳️इयत्ता तिसरी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_26.html?m=1

*✳️इयत्ता दुसरी सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/blog-page_19.html?m=1

*✳️इयत्ता पहिली सर्व विषय ऑनलाईन चाचणी*

https://www.godavaritambekar.com/p/i.html?m=1

■■■■■■■■◆◆◆◆◆■■■■■■■

👉संपूर्ण अभ्यास पहिली ते दहावी